Kur u njoha me zotni Palë Rupa rreth viteve 1990 nuk e mendoja se ky malësorë i Thethit të krahinës së Dukagjinit ka këtë mendje kaq brilande ngaqë kur pyeta sa shkollë ka më thanë ka mbaruar fakultetin gjuhë -letërësi dhe është mësues që gjithë jetën kishte punuar në zonat më të thella malore nga Dukagjini në Shllak e anasjelltas.Mirpo kur e pashë Palin se ky ishte një mendje e shëndosh dhe me ideal e parime të qarta demokratike fillova ta rrespektoj dhe ta dëgjoj me vemendje sepse ky ishte antarë i parë i kryesisë në Partinë Demokratike ku kishte fituar në çdo votim në Thellë me drejtësi dhe ndërshmëri ku nuk pranonte deri në vdekje komprementimin apo pazare me votën dhe besimin e antarëve dhe votuesëve të PD-së dhe në çdo mbledhje ky fliste dhe fjalët e tij ishin aq të goditura sa herë pas here e ndiqja nëpër kafe për të mësuar nga eksperienca e tij dhe ditunia që ai kishte.Kurrë nuk debatonte,por fliste me kopetencë dhe vura re se mendimet e tij i mbështetnin dr.Ali Spahija,Ali Kazazi,Pjetër Arbënori,e shumë eksponent të PD-së të asaj kohe.Ishte mik i ngushtë mik idealesh, por edhe mik shtëpie me Azem Hajdarin dhe Bislim Ahmetaj që edhe unë kisha krijuar miqësi me ta si themelues të PD-së.Në çdo tubim ky malësorë kurrë nuk mungonte, por gjithmonë pa pikë frike gjëndej në rreshtat e parë edhe pse në atë kohë i kishte kaluar të 50 -tat vepronte si djalë i ri.Ngaqë nuk e njihja familjen e tij e mendoja si një plakë që nuk ka naj përgjegjësi familjare,por kur mësova që jo vetëm kishte një familje të përsosur dhe i kishte të gjithë fëmijët nëpër fakultete që dikush i kishte mbaruar për mjekësi e dikush tjetër për ekonomi ,ndryshove menjëherë mendim dhe i rrija gjithmonë afër në të gjitha tubimet jo vetëm në shkodër, por edhe në Tiranë e rrethe të ndryshme ku ne gjithnjë gjëndëshim bashkë.Kur kaluan disa kohë u shoqëruam aq shumë sa Jozefina na pyeste për njëri tjetrin Ku e ke Palin ose ku e ke Ilminë.Udhtonim gjithmonë bashkë për në tubime ishte tepër korrekt dhe kurrë nuk pranonte të mos paguante të paktën karburantine makinës përgjysëm.Sa herë takoheshim më thoshte këta janë të njëjtit por ne do ti mbështesim se boll i duruam komunistët,pa harruar se edhe kryetari ynë komunist kishte qënë dhe e kishte caktuar vet Ramiz Alia si besnikun e tij .Ai ,lideri ynë çirrej të kuqtë ,të kuqtë ,dhe çfarë mashtrimi na bënte ne që e kishim me mish e me shpirtë demokracinë e PD-në në veçanti.Kohët kaluan dhe po mbyllen tri dekada dhe ne akoma shpresonim dhe besonim se PD-ja është shpresa e vetme që e ndryshon këtë vënd ,por që vërbimi ynë i tejkalonte të gjitha zhgynjimet sepse ne i besonim verbalisht liderit dhe PD-së.PD – ja përsëfundi herë qëndroj 8 vite rresht në pushtet dhe aq u bastardhua pushteti saqë vet ata që kishin përfituar pasurira marramendëse ishin të gatshën tja dorëzonin pushtetin PS-së dhe kanë po 7 vite edhe PS-së që e ka pushtetin dhe PD -në opozitë hiqet gjoja si popozitë por në fakt janë të dakortësuar që të mbrojnë pasuritë e tyre dhe për çdo ditë bëjnë payare në kurrizë të demokratëve të vërtetë.Unë para pak ditësh që po përshkruaj për mikun tim demokrat të ndërshëm dhe shumë patriot e atdhetar isha në një përkujtimore të të përsekutuarëve dhe të gjithë ata që e kanë shkatërruar PD e kanë rjepur dhe kanë vënë pasurira marramendëse nga pushteti që u ka dhënë PD-ja ishin në rreshtin e parë ,duke e turpëruar Malësinë që miqtë që kishin ftuar ishin si të vobektët që mbushin sallën.Të paktën tre prej atyre që ishin në rreshtin e parë janë bashkpuntorë të ish sigurimit dhe unë kam edhe disa matriale të tyre ku kanë spiunuar shokët dhe që hiqen si të persekutuar.Pali është në moshën mbi 80 vjeç dhe e takoj pothuaj për ditë në Hotel Rozafa ku ne pimë kafen bashkë dhe bisedojmë me kokë ulur kur shikojmë se ky vënd arrtelnohet nga komunistët me dy emërtime Socialistë e demokrat pjellë të ish Partisë së Punës së Shqipërisë Palë Rupa gëzon titullin NAIM FRASHËRI I klasit të II-tëtë dhënë nga presidenti Sali Berisha,100 vjet arsim e kulturë nga shoqataAtdhetare Dukagjini.Mirnjohje nga shoqata Atdhetare Malësia,shoq Atdhetare Anaa e Malit,dhe nga Muzeumi Etnografik Lekaj Malësi e Madhe . Sinonimet :Fjalët me kuptim të afërt ose të njëjtë quhen sininime.Jep shembull i tha mesuesja një nxënësi ! U dhanë shumë shëmbuj në klasë …Një nxënës andej nga fundi ngriti dorën për të dhënë dhe ai një shëmbull sinonimesh.Urëdhëroni ,tha meuesja bukuroshe që për vete kishte bindje të shtremta !”Rama” dhe “Luli” janë sinonim,sepse të dy i bien Çiftelisë në një tel.Ha,aaaaaaaaaaaa,qeshën nxënësit! këtë e dhassa për ilustrim të disa lexuesëve që më paragjykojnë në bindjet tona të miat si shkrimtar e të Palitsi demokrat i ndershëmderi sa të frymojnë.26 janar 2020. FJALA E LIRË !!!!Në bashkëbisedim me zotni Palë RUPAflasim për vlerat ,traditat dhe zakonete të parëve tanë që kanë qënë shumë të ngkanë patur rregulla shumë njerëzore që edhe pse të pa shkolluar kanë patur kulturë dhe dije për tu admiruar dhe sot i marrim si shëmbull lakmie.Kur bëheshin kuvende nëpër malësi,s`guxonte kush me ndërperë fjalën çfardo niveli të ishte kuvenduesi malësorë apo jo.Kjo ishte tradita e malësorit trim e mendimtar por ishte e tradit e shqiptarit.Për këtë ekziston shpreja tradicionale:”Mos ta prftë anmiku fjalën,as djalin”dmth, prerja e fjalës barazohet me prerjen e djalit nga anmiku… aq e shejtë është e drejta e mendimit dhe e fjalës.Ne ungjill e në kuran,fjala është e para,fjala është m’veshja matriale e mendimit të lirë,pa fjalë s`ka komunikim, s`ka Parlament.Prerja e fjalës në Parlament fyen gjithë votuesit,sepse ata flasin me gojën e deputetit parlamentarit ,demokracia ka marrë fund.Diktatoret s`e duan fjalën e lirë.Ruç si komunist diktator i! s`mund ta pengojë fjalën e lirë.Ju komunistët diktator që sot drejtoni me parimin KÇK i keni likujduar kundërshtarët duke u mbyllur gojëm me pushkatim dje e sot me dëbim me ligje antidemokratike e kushuese.Fjalë e lirë.Demokraci e vertetë. Zëri i shumicës për ju nuk ka vlerë.Është zoti vet fjala e lirë në demokraci që ju nuk e doni demokracinë, por doni diktaturë.DY FJALË PËRNIKË NDUE RUPA,THETHË,që është babai i Palit demokrat e kryenaltë që kurrë nuk u josh as nuk u tundua për pushtet.Çdo përvjetorë,me 17 janar,djem,nipa dhe mbesa, bashkë fshatarë e të afërm e miqë e dashamirës edhe nga treva e Dukagjinit kujtojnë me respekt Nikë Ndue Rupa.Nikë Ndue Rupa lindi në Thethë,në vitin 1895 dhe vdiq po në Thethë me 17 janar 1981,në moshën 86 vjeç.Rrjedhë nga një derë e njohur dhe e nderuar e shtëpisë se Marash Nikës me kushërinin Zog Sokoli, Kryeplaku i tradicional i Thethit.Që në moshën e re Nika u muar me shoqërim turistash dhe me studiues të shumtë që vinin nga Evropa e ma gjërë.Në kontakt ndër vite Nika mësoi gjuhën gjermane dhe deri në vitin 1945 ushtroi shoqërimin e studiuesve shkencorë turistë e alpinistë të ndryshëm.U njohë me Baron Nopça,Edit Durham ,Rozali Dhane,..Ernest Koliqin etj etj.Këto kontakte ndikuan tek Nika të marrin kulturë evropiane dhe këtë kulturë e dije ta perhapte edhe në Thethë dhe veçanarisht tek fëmijët dhe familjen efisin e tij që kishin kidhje tepër të forta zakonore e kanunore.Një kombinim e mbështetje i kanë dhënë Nikës klerikët me të cilët ka pasur një bashkëpunim të ngushtë shumë njerëzorë .Në kullën e tyre ishin edhe i nderuari AT`Gjergj Fishta.Për Nikën ka shkrue edhe amerikania Rozali Dhane dhe për këtë ka shkrue edhe shkrimtaria Elen Laperi kur e ka komentue librin e saj”Majat e Shalës”.Ky shoqëronte studiues e turistë pa tjetër që e shpërblenin me të holla,por më e rendësisheme ishte kultura përendmore që Nika e përqafonte gjatë përkthimit nga gjermanishtja në shqip por ama në gegnishten e ambël .Ky ishte i pari vëndas që fliste gjermanisht dhe horizontin kulturorë, më vonë ua dha femijetë vet dhe çdo banori në Thethë dije e kulturë prendimore ndaj të dashur malësorë dhe lexuesit e mi thethianët janë shumë afër me malësorët e Malësisë së Madhe në komunikim,kulturë dhe tradita.Sot fëmijët, nipat dhe mbespërbëjnë një numër të madh univesitarësh si;mësuesi turizëm ekonomistë,zooteknik, pedagoge universitetit,kirurgë,gazetare dhe me grada shkencore e autor librash ku njëri ndër pasuesit e Nikës është edhe pali që ka botuar një libër me poezi .Vetëm dije e dituria na nxjerrin nga mjerimi,thoshte Nika me za të ulët,sepse diktatura e kishte halë në sy.Për Nikën do të shkruaj herë tjetër ma gjatë,si pishtarë i kulturës përendimore dhe si turisti i parë i Thethit dhe sot nipi Fabian dhe mbesa Roza,janë të njohur për turizëm edhe në shtetet evropiane dhe turizëm ndërkombëtarë që nga Muri i Gjatë Kinez e Piramidat e Egjyptit e me gjërë…Yllka Pedagoge në Universitet e Marku Ixhinier ballkanik në pyje, Antoni financier,Tatiana, mësuese…Këto suksese i mbolli Nikë Rupa.Pa harruar kontributin e jashtzakonshëm mbi 40 vite mësuesi dhe drejtues shkollash të Palë Nikë Rupa.A e sini të dashur lexues se:!Vajza e Palit,Valbona, në dimrin e tmerrshëm të vitit 1978,në moshën treditëshe, bashke me babën e nanën e saj kanë kaluar Qafën e Vbalonës për në Thethë,me 2500 m.lartesi mbi nivelin e detit e me trasësi bore rreth 5 metër, e me pjerrtësi 90 gradë për arsye se Palit i kërkohej me doemos të ishte në shkollë në Thethë për arsye politike sulmohej dhe po të mungonte përjashtohej nga arsimi dhe i filpërsekutimi,vetëm një shkas ose arsye më të voglën ai do gjëndej pa ppunë dhe pas hekurae sepse siç e shpjegova më lart baba i tij konsiderohej si i rrezikshëm se dinte një gjuhë të huajfalë aftësisë së tij intelektuale……Lirshëm unë si shkrimtar mund ta quaj Valbonën vjazën e Palit si “Alpinistja me ebotë”.Mos ju trembni bores,se bora është shëndet i thoshte bashkëshortes dhe valbonës treditshe ! Lufta me jetën ndërshmëria,përkushtimi burrëria,besa e tradita e malësorit Palit i dha një shpërblim të jashtzakonshëm në vitet e pleqërisë.Pali me bashkëshorten shëtisin botën në saj të mirëedukimit që u kanë bërë fëmijëve të tyre.FAMILJA RUPA,NGA SHKODRA, ME BANORET E POLIT TE VERITUT, FESTON VITIN 2020.Palë Rupa Arsimtar Gjuhë Letërësi mbi 43 vite dhe me Juridik. Bashkëshortja Pashkë Mjeke Gjinikologje kanë lindur dhe rritur shtatë fëmijë që sot janë të gjithë të rritur dhe të shkolluar me universitete.1- Fabian Palë Rupa ka mbaruar Ekonomi Turizëm kontinental.2-Sokol Palë Rupa inxhinjer pyjesh.3-Alfred Palë Rupa Juridik.4-Valbona PalëRupa Pedagoge në Kanada.5-Diana Palë Rupa mjeke kirurgje në Zvicërr.6-Mirela Palë Rupa Ekonomiste në Londër. Angli.Roza Palë Rupa ekonomi Turizëm ndërkombëtar. Familja Rupa për festat e fundvitit 2020 u ndodhen në polin e veiut . Pali,Pashka,Sokoli,Alfredi dhe Danieli,nipi i Palit vetëm 10 vjeç.Me vete kishin edhe Klinton Koçekun.Vetëm nga emri mund të kuptojmë sa mirnjohje ka kjo familje për ish presidentin amerikan që çliroj Kosovën.Patriotizëm i theksuar në këtë fis e këtë familje me kaq vlera kombëtare.Atje kur zbritën nga makina,njerëzit ishin fare të rradhë dhe palit i bëri shumë përshtypje,se ku e kishin çuar për të festuar vitin 2020,por nuk vonuan dhe sheshet me borë të akullt dhe me një temperaturë shumë të ulte të mbusheshin plotë rrugët e hapura posaçërisht për turistët që kishin zgjedhur atë vend për të kaluar natën e ndrrimit të viteve .Pasi parkuam mkinën,u drjtuatuan tek një market që qëllimisht e kishin ngritur për këta turistë të veçantë ku midis tyre ndodhej edhe 80 vjeçari Palë Rupa.Sapo u ambjentuar Sokoli solli kafe dhe konjak shqipërie që shkruhej Skënderbej…U qetësuan pushuan pak dhe panë banorë plotë me kulturë dhe me fizionomi të gezuar po aq sa ishin të gëzuar turistët shqiptarë e malësorë të sprovuar si Palë Rupa me bashkëshorten e dhe ata që i shoqëronin në atë vënd ku vetëm 4 orë ditë ka në 24 orë.Sokoli,që zotëronte gjuhën finlandishten, u prezentua dhe ata u uruan mirëseardhjen malësorëveshqiptarë që atë natë të veçantë gjëndeshin atje ku kurrë as Pali as bashkëshortja nuk e kishin menduar se do shkonin ,por ja që fëmija i hajrit të çon aty ku shijon apsurdën. Morën një shtëpi private shumë të mirë. Dy ditët e para shetitën dhe panë organizimin e përsosur të banorëve të Polin të Veriut.Gjithçka funksiononte,punët e ndryshme vazhdonin të realizohespyetur për veshtirësitë e natyrës,mirëqenia ishte shumë e mirë,dyqanet ishin të furnizuara me të gjitha asortimentet që gjindeshin në glob, energjia elektrike pandërprerje,makinat e borës punon in menivel shumë të lartë gadishmërie,për raste orgjente avionet në dispozicion, arsimimi në nivel të lartë,gjuetia e kafëshve të egra në lartësinë e duhur,mbrojtja e pyjeve, e mbrojtu nga vet banorët,ku shumë nga të rinjtë vazhdojnë studimet e larta ,të gjitha rrugët e asfaltuara nga Poli i Veriut gjerë ne qëndërën turistike ku ishin sistemuar.Shikoni të dashur lexuesit e mi se sa të kthjedhët e kishte mendjen ku kishte qënë shumë i kujdeshëm për të kuptuar se si funksionon jeta në Polin eVeritu 80 vjeçari Palë Rupa….Në këto kushte,me rastin e ndërrimit të viteve,uruan nga Poli i Veriut gëzuar vitin e ri 2020.Lavdi banorëve të Polit të Veriut !Festimi i nderrimit të viteve nuk do të harrohet kurrënga familja RUPA.Dardha nën dardh bie thotë populli . Franko Rupa është një nga të rinjtë shqiptarë më origjinë nga një nga zonat më të bukura turistike në very të Shqipërisë, Thethi. Edhe pse do ti duhet ti përkushtohej ngritjes se biznesit të turizmit familjar e te behej shtylla e shpise për familjen e tij në mallet e Sharrit, Franko apo siç shokët e thërrasin Sokol, guxoi që biznesin e tij ta krijonte larg vendlindjes në Helsinki.Sot Frank ka plot një skuadër me 30 punëtorë, që ndërtojnë godina e shtëpi në Helsinki. Ndërsa me krenari na rrëfen se disa nga punët e tij janë edhe riparimi e restaurimi i fasadave të objekteve kulturore, universitare si dhe Konstruksioni interior i Stadiumit Olimpik të Finlandës.Helsinki, thotë Sokoli, ruan rifiniturat , strukturën muzeale, dhe stilin e veçantë arkitektonik.Moti i ftohtë nuk e ka shkurajuar djaloshin e shkathët dhe zemër florin ë Finlandën e largët. Ai ka strehuar dhe iu është gjendur shumë shqiptarëve prej Shqipërie e Kosove për ti ndihmuar të punësohen e integrohen në Helsinki dhe krejt Finlandën.Sokoli, djalin e qeshur që vështirë se e shikon serioz, jeta nuk i ka buzëqeshur gjithmonë. Siç rrëfen për Apel.al, Sokoli fillimisht është përballur me vështirësi por forca dhe guximi për të qenë I zoti bëri që tia dilte mbanë në çdo përballje me sfidat.Sot Sokoli në Helsinki ka biznesin e tij me 30 punëtorë por edhe familjen e tij. Ai ka dy femijë dhe një bashkëshorte të përkushtuar Finlandeze.
