NUK DI ME CILËN KËNGË TË TË ZGJOJ

Poezia për dashurinë jo vetëm se është pasion por ajo le të mbetët uverturë për rifreskim të shpirtit dhe të ndjenjës. Lirika për dashurinë siç pohon poeti janë serenadë, janë këngë që kapërthuren nëpër dhëmbë, ato mbeten të pastërta në virgjërinë e tyre, kurse si pasion na bëhet sikur janë zbuluar nga poeti Syhejl Havolli, dhe me tërë pastërtinë shpalosen nga sirtarët e shpirtit dhe ndjnjës duke reflektuar mirësi dhe etikë qytetare, shpeshherë si rigë shiu në verë dhe ashtu të lëngshme depërtojnë gjerë në gjakun e poetit, të cilit liriat pikojnë dashuri të zhurmshme, duke ia trazuar pasionin në çdo sekondë të jetës.

NËN RIGAT E DASHURISË

Ti nuk më mungon

Por hyn si shiu i verës

Në plasat e tokës në diell

Në gjakun tim rigon

Dashuri të zhurmshme

Sa të ma nxjerrësh gjumin

Në çdo sekondë

Territ të bubullimave të mia

U jep lëng e jetë

Me shtrydhjen e zemrës

Në buzët e çara

Faqe 5.

Syhejl Havolli, në një varg poezish i rikthehet dashurisë familjare, fëmijëve të vet, dhe kur i shkruan të bijës Blertës, poeti tregon se “Secilën ditëlindje/ Bashkë e kemi festuar/ Faqe për faqe/ Zemër për zemër”, pastaj kur ajo i mungon, prindit poet i mungon “një ditëlindje” më pak në rritën e fëmijës, megjithatë prindi edhe nga distanca dëshiron: “O Zot/ Vetëm ti i di/ Dëshirat e mia/ Faleminderit!”, (poezia VETËM TI I DI, faqe 6), dhe kjo nëkuptohet vetëvetiu. Ndërsa pa të birin Blerimin, i cili është mërgimtar në Norvegji, për poetin “U zvogëlua Evropa që kur ike ti”, se mbase Kosova dhe shtëpia gjithësesi mbetën shumë të vogja, prandaj poeti-prind shkruan: “Dhe unë ty të vogël të mbaj në gji/ Ani që tash unë jam në Jug e ti/ Dritë bën mes mjegullnajave atje në Veri”, (poezia UNË NË JUG TI NË VERI, faqe 7), andaj prindi mbetet gjithmon i ngashëruar për të, kurse ai edhe “Në pikë të verës rigon vetëm dashuri”. Me këtë motiv të ndjenjës prindërore dhe sidomos me admirimin poetik për sukseset e saj, poeti i kushton vargje të përjetuara thellë, edhe bijës tjetër Bulzës, të cilën siç përthehen rrezet e dritës nëpër xhamin e dritarës, ashtu lirika e Syhejl Havollit ndjehet dhe përjetohet nëpër tingujt e pianos:

ME RREZE QËNDISUR

Tingujt e pianos jehojnë deri në qiell

Zgjuan hënën dhe yjet bashkë me diell

Sonte do të këndojmë shumë gjatë

Për sukseset tua në këtë natë

Zëri Yt më josh deri në mëngjes

Bashkë me shikimin që yjet i lë ndez

Për zërin e ëmbël dhe trupin shtatlartë

Nga qielli zbriti një yll në ballë dhuratë

Të gjithë qenkan bukur stolisur

Për sukseset tua me rreze qëndisur

Ç’mrekulli është, kënaqësi e paparë

Ngre dolli Ti Buzëqeshja ime e zjarrtë

Faqe 8.

Nëpër poezitë e librit NËN RIGAT E DASHURISË, të Syhejl Havolli, veçmas motivi për familjen janë vargjët më të spikatura, e kjo ndjenjë përjetohet edhe në poezinë kushtuar „NANËS SIME EMINE“, për të cilën poetin malli e ka marrë andaj, shkruan: „Të të shoh, lotët s’më lënë, më rrjedhin si lumë/ Kur lotët ndalen, sytë më vezullojnë të artë“, sepse „Të gjithë oj Nanë të donin shumë/ Me duar të plasaritura na mikloje në gjumë“, dhe nëna si nëna „Kurrë nuk dukej e rraskapitur/ Djersa nga balli në gji asaj i ka pikur“, (faqe 11.) Ndërsa dhembja që gufon si bari në pranverë, mund të përjetohet tek poezia kushtuar të vëllait tashmë i shtangur si gur?!…

MELODI E GJALLË

Të ftoja për ndeje çdoherë

Stinë vere, aromë lulesh plot erë

Vëlla, vitet po ngrysen atje nën dhé

Buzëqeshja më rri strukur mbi re

Erdha tek varri me një elegji

Përmallshëm me lot e duar në gji

Unë mbi dhé ti si gur

Emri yt s’harrohet kurrë.

Faqe 25.

Pavarësisht motivit të dhembjes dhe mallit që ka për të dashurit e vet, poeti arrin t’i shmanget për një çast, për të nxjerrë lirika me motiv shumë të pasur, dhe si dashuri e përkryer nuk duket të jetë vetëm ndjenjë, parasegjithash është kulturë dhe edukatë, prandaj te ky motiv dallon esenca e përpjekjes dhe dëshira për të jetuar, natyrisht edhe për të dashuruar. Kjo metaforë e transformuar në një pamje tjetër, jeta ka kuptim vetëm nëse je i dashuruar: „Njerëz shumë jetojnë/ Për të dashuruar“ ndërsa „Të tjerë dashurojnë/ për të jetuar…“, (faqe 16.), që duket të jetë një formë e gotës “gjysëm e zbrazët” dhe asja gotës tjetër e cila është “gjysëm e mbushur”, gjithsesi poeti mbetet gjithmon i plotë, qoftë në gotën me verë mbushur, e qoftë në prizmin e motivit për të dashuruar, përkatësisht për të jetuar.

MOS MË PYET

Asnjëherë mos më pyet a të dua shumë

Edhe në natën e gjatë që s’kam fare gjumë

Dua ta pres mëngjesin dhe rrezet pak nga pak

Dashurisë sonë asnjëherë s’do t’i vëmë kapak

Jam yll drite në net të vona deri në mëngjes

Ëndrrat më të mira s’t’i prishi, kam kujdes

Nuk di me cilën këngë të të zgjoj

Serenadë pranë dritares të të këndoj

Po t’i këndoj të gjitha pa përtim

T’i përjetojmë me vrull e shumë gëzim

Asnjëherë mos më pyet a të dua shumë

Edhe në natën e gjatë që s’kam fare gjumë

Faqe19.

Poezia në fjalë është njëra nga lirikat më të realizuara brenda këtij libri, madje poezi antologjike. Për të satën herë dashurisë i bie deri në fund poeti, dhe asaj i rikthehet nga fillimi, përjetim dhe ndijim lirik, për të mos i rënë syshi. Këto motive të dashurisë poeti në forma të tjera, dhe parë nga këndvështrime të tjera i ka materializuar edhe në vargje të tjera: “S’dua të nisem për udhëtim/ Je malli im në refrenin tim/ Unë mbi re, ti si diell/ Fytyra jote, ndrit në qiell”, (poezia ME TY JAM, faqe 23.) Andaj ky përjetim artistik zhvillohet nga poezia në poezi duke përjetuar emocione inkurajuese të cilat na thonë se poeti është dashuruar për të jetuar, e këto motive i shohim edhe në poezitë : “Ti je dita ime”, “Natën vonë”, “Pritja”, “Pa titull, pa adresë, pa drejtim”, “Ta hangsha zemrën”, “Vizatova zemrën tënde”, “Të përqafoj me hije”, “Atje ku mbjell lule dashuria”, “Thirrja e poetit”, “Amaneti im”, “Eu dashni eu”, “Ti je gjithkund”, e ndonjë tjetër, në të cilat përveç motivit lirik aty këtu ndeshim nuanca të sarkazmës, çortimit por edhe të vesit patriotik, pasi siç dihet, poeti Syhejl Havolli, është pjesë e elitës që as ky nuk i shpëtoi dhunës dhe inkuzicionit të diktatit të shovinizmit serb. Këtë motiv, më së mirë e ilustron poezia “Letër nga burgu”:

LETËR NGA BURGU

Falmi buzët

Fëmijët

Dua t’i puth në ballë

Falmi sytë

Dua t’i shoh

Duke buzqeshur

Falmi duart

Ata

T’i përqafoj

Falmi këmbët

Hapin tua përgjoj

(Mars 1981, dhoma nr. 10)

Si përfundim, jam shumë i sigurt se përmbledhja me lirika NËN RIGAT E DASHURISË, edhe sikur poeti të mos kishte libra të tjerë, e ka bërë poetin Syhejl Havolli të njohur, dhe të mos harrohet kurrë, sepse poezia e tij përveç lirikës së dashurisë ka edhe lirizëm specifik, veçmas kur trajton motivin social i cili brenda këtij libri duket thërmi poetike, dromcë për ta kompletuar si duhet mozaikun e gjithmbarshëm të librit dhe të poezisë që shkruan Ai.