109 VJETORI I SHPALLJES SË PAVARËSISË SË SHQIPËRISË DHE MALËSIA E MADHE “NDERI I KOMBIT”NË KRYE TË VENDIT.

Data 28 nëntor e vitit 1912 është dita e shenjtë e shqiptarisë, është dita e shpalljes të pavaresisë së Shqiperisë , është dita kur u ngriten themelet e shtetit shqiptar 109 vjeçar që kemi sot. Nga Vlora ketë ditë Ismail Qemali me shoket e tij të atdhetarisë Luigj Gurakuqi , Dom Nikollë Kaçorri e patriot të tjer , si dhe me mbeshtetjen heroike e historike të Isa Boletinit , dhe të Dedë Gjon Lulit do të Shpallnin pavaresinë e Shqiperisë nga perandoria turko-osmane. Shpallja e pavaresisë së Shqiperisë nga Vlora , ishte per një Shqiperi natyrale apo më sakt Etnike…Por nuk duhet të harrojmë se data 28 nëntor nuk ishte një ditë e rastësishme , por është një ditë e bekueme dhe trashigueme që në kohen Skenderbegëjane kur me 28 nentor 1443 kryeheroi i shqiptarisë Gjergj Kastrioti Skenderbe do të ngrinte flamurin kombetar arbenorë në Krujë.. Nëse Vlora është vendi ku u shpall pavaresia , Malesia e Madhe “NDERI I KOMBIT” është “Kryet e vendit”, per luftrat , qendresen dhe kontributin e pashlyer në historinë e Pavaresisë e Flamurit të Shqipërisë. Në trojet e Malesisë Madhe ishte perherë foleja ku gjeti strehen e sigurtë amaneti i pamort i Flamurit të Gjergj Kastriotit Skedrebe ,ketu u ruajt e pashuar votra plot zjarre atdhedashurie edhe ndër mote të liga e shterngata . Nga kjo voter shpesh u shperndan ndër shekuj e mote shkendijat që do të ndiznin zjarre të tjera lirie e flamuri në votrat e tjera të Shqiperisë Etnike. Malësia e Madhe plotë trima e atdhetar me në kryekryetrimin e atdhetarisë Dedë Gjon Lulin në vitin 1911 do të shkruanin epopen më të lavdishme e më të sukseshme në luftën e gjatë kundër pushtuesit turko-osman , ku edhe dhanë jeten si me lindë qindra deshmor , gjaku i të cileve është në thmelet e shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë dhe shtetit 109 vjeçar.. Në Malesi të Madhe pa driten e diellit per herë të “parë” Flamuri kombetarë pas 432 viteve erresirë turke-osmane. Nga Deçiqi, nisi udhetimin 600 ditore (6 prill 1911 – 28 nentor 1912) deri në Vlorë flamuri kombëtar , i cili si flaka olimpike udhetoi duke lëshuar dritën e dhanë kushtrimin , se kush është shqiptarë i vertet duhet të rrokë armet e t’i dalë zot atdheut… Ketu filloi udhetimin 523 ditor nga veriu në jug të Shqiperisë memorandumi i Greçes (23 qershor 1911) i cili sherbeu si bazë e programit politik të shpalljes së pavaresise nga Vlora me 28 nentor 1912.. Gjatë ketij udhetimi “Epik” memorandumi i autonomisë i ngjante një kënge majakrahu me “nota” kushtrimi… Nga Malesia e Madhe moren vrullë dhe udhëtuan nëpër Shqiperi e Europë per ditë e muaj edhe korifejt e shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë , Ismail Qemali , Luigj Gurakuqi , Isa Boletini, Dom Nikollë Kaçorri etjerë , të cilet kishin marrë besimin , bekimin e sigurinë se koka e Shqiperisë (jo vetem nga ana figurative), Malesia e Madhe Etnike me në krye kryetrimin e urtë të atdhetarisë Dedë Gjon Lulin do të ishin në perjetësi në krye të luftës , perpjekjeve dhe kerkesave jetësore e ligjore për një Shqiperi të lirë e të mosvarme… Per kryengritjen e Malesisë së Madhe që i parapriu shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë, gazeta më e madhe britanike “The Times” e dates 21 korrik 1911 do të shkruante : “..Kur të shkruhet historia e kohës sonë , lufta e Malësorve shqiptarë do të kujtohet si një nga epopet më të shkelqyeshme të luftes moderne..” Ndersa Ismail Qemali do të deklaronte se malësorët me kryengritjen e tyre antiotomane i zbardhen faqen për tërë jeten Shqipërisë.

Vlenë të cilësohet se Dedë Gjon Lulit ndonse kishte kontributin më të madh per ketë ditë historike të Shqiperisë , ai e kishte të pamundur të ishte me 28 nentor 1912 në Vlorë , edhe pse ai ishte në moshen e tij 72 vjeçare ,por që ja rendonte ketë moshë edhe jeta si “kaçakë” duke jetua ma shumë jashtë (malesh e shpellash , ku shtroje kishte token e bymyer me gjak , dhe mbulojë atë copë qiell që na takonte ,por që shpesh e mbulonin retë e zeza që shpraznin mbi trojet tona shi ,breshen e rrebeshe . Në ato ditë Malesia e Madhe ishte e pushtuar nga ushtria Serbo-Malazeze e cila kishte rrethuar Shkodren e më gjërë. Mjerisht në këtë kohë në Malësi nuk kishte ikur era e barutit dhe shkrumit të shtepia të djegura , ndersa mbi varret e deshmorëve të kryengritjes të 1911 ende nuk kishte mbirë bari , ndersa perandoria turke-osmane nuk kishte mbajtur asnjë premtim për të cilat kishte “pushuar” kryengritja e malësorëve… Dedë Gjon Luli si një ndër pengesat kryesore të shovenëve fqinjë në realizimin e qellimeve të tyre grabitqare të trojeve shqiptare , kerkohej të kapej e të vritej nga ushtria serbo-malazeze (siç ndodhi tre vite me vonë me 1915)… Por Dedë Gjon Luli pas shpalljes së pavaresisë do të sfidonte kohët e veshtira dhe moshen dhe do të shkonte të takonte shpallesit e pavaresisë me në krye Ismail Qmalin ,me të cilin ishte takuar edhe gjatë kryengritjes antiostomane të Malesisë Madhe në vitin 1911. Dedë Gjon Luli e siguroi Ismail Qemalin se te Malesia e Madhe do të kishte një mbeshtetje besnike dhe te palekundur per qeverinë e Vlores. Pas takimit Ismail Qmali do të deklaronte se: “Dedë Gjon Luli është pushkë e ngrehur per Shqiperinë”.. Dedë Gjon Luli ishte trimi i urtë me shokë shumë të atdhetarisë, që trojeve shqiptare të Malësisë nuk u kanë munguar kurrë…

Heronjët e deshmorët e çdo kohe që luftuan për mbrojtjen apo çlirimin e trojeve shqiptare nga pushtues e sundues , për liri e demokraci, janë shkëmbinjët e themelit të shtetit tonë 109 vjeçar të Shqiperisë e shqiptarëve që me të drejten e Zotit e ropit (njeriut) , meritojmë antarsimin në BE dhe realizimin e aspiratave të kahershme të bashkimin kombëtar të trojeve tona etnike shqiptare… Edhe Europa e sotme ka në themel bashkimin e jo ndarjen… Në fund të fjales time të vogël , para asaj që po përkujtojmë , mendova të citoj disa vargje lapidare, që patrioti i madh pendartë i kombit shqiptar, At Gjergj Fishta ua kushtonte, të gjithë atyre që dhanë jeten për mbrojtjen e trojeve shqiptare:

….Lehtë u kjoftë mbi vorr ledina ,

butë u kjoftë moti e stina ,

akulli , bora e serotina ;

e deri t’këndoje në mal ndoi zanë ,

e deri t’ketë në det ujë e ranë ,

deri sa të shëndrisin diell e hanë,

ata kurr mos u harrojshin ,

n’kangë e n’valle por u këndojshin,

e njaj gjak që kanë dikue ,

bane Zot që t’jesë tuj vlue ,

per me i nxe zemren shqiptarit ,

per kah vendi e gjuha e t’parit…