Përg për botim Vasel Gilaj 
Sali Mani, këngëtari i kombit Nga Ramiz Likaj, shkrimtar
Sali Mani u lind ne Gushte te vitit 1944 ne fshatin Duk te Recit te Malesise se Madhe. Qe ne moshe te re u dallua si nje vezhgues i holle i folklorit, e sidomos te treves se tij, ne fillimet e viteve 1960 banoret e Recit e ata te Malesise se Madhe, shikonin nje djalosh te ri, me lahute ne dore tek kendonte kenget Epike te Eposit te Kreshnikeve. Zeri dhe virtuoziteti i djaloshit, do te terhiqte menjeher vemendjen ne Malesin e tij te dashur, e ne te gjitha krahinat e atdheut e me pase ne tere universin ku jetonin shqiptare ne disa kontinente. Sali Mani kendonte kenget e Eposit te heronjeve te te gjitha kohrave, i kendonte Atdheut, Kombit, Flamurit, e per me teper shkruante vete tekste e bente muziken.
Ne vitin 1966 merr pjese ne festivalin e pare kombetare ne Qytetin e Elbasanit, duke u paraqitur si kengetare dhe instrumentiste virtuoze, jo vetem me lahuten klasike por edhe me Cifteli.
Eshte per tu theksuar fakti se kengetari, poeti, e kompozitori i ri, qyshe ne hapat e para te krijimtarise se tij, u shqua per pathosin e tij patriotik. Motivi atdhetare ishte paresore qyshe kure e nisi e deri ne vitin 2010 kohe kure u largua nga kjo jete. Ai merte pjese ne te gjitha festivalet e organizuara.
Per Sali Manin atdheu nuk shtrihej nga Vermoshi deri ne Konispol, pore qyshe prej Tivarit e deri ne Preveze, ne Ulqin, Prishtin, Tetove, Konice e gjithe Camerine. Kure kendonte Bardi i ri, perloteshin syte e atdhetareve, ngrihej patriotizmi dhe zgjohej nga gjumi rrebelimi ndaj pushtueseve greko-serbe.
Per kete nuk vonoj shume dhe u pagezua si Kengetari i Kombit. Ne vitin 1979 iu dha titulli Artist i Merituar. Deri ne daljen e Sali Manit ne sken kenget e lahutes e ciftelise, kendoheshin njetrajtshem, dhe me nje vij melodike monotone, te cilat tingellon si recitime te kenduara, kurse Sali Mani krijoj nje melos te larmishem dhe origjinal, duke ofruar per c do tekst nje melodi te vecante, ai futi refrenin ne cifteli duke u bere reformatori i ciftelise. E temperoi cifteline, qe ti jepte me shume nota e hapesire muzikale, pra beri ndryshimin krijoi modernen sa e lejonte koha ne te cilen jetohej kure dihet se ishte ajo ne regjimin komuniste.
Shume shpejt dhe sipase ndryshimit qe Sali Mani beri, e gjithe plejada e rapsodeve dhe kengetareve te veriut te shqiperise, filluan te kendonin sipas stilit qe ai reformoi. Ka krijuar me tekst e Melodi 1300 kenge. Pervec titullit Artist i Merituare . Sali Mani eshte shpallur edhe Qytetare Nderi i Qytetit te Koplikut qender e Malesise se Madhe, ku ai ka jetuare e punuar jo pake vite, Qendera Kultururo e Malesise se Madhe mban emerin Sali Mani, gjithashtu eshte formuar dhe vazhdon veprimtarin e saje Shoqata Sali Mani me qender po ne Qyteti e Koplikut, kaqe atdhetare ka qen dhe mbetet Sali Mani ku ne luften- Clirimtare te Kosoves, ka derguar njerin nga djemt e tij, Artanin i cili ka luftuar perkrah UCK-se me batalionin Atlantiku. pase vdekjes se parakohshme te Sali Manit jane jo te paket kengetaret dhe rapsodet, nga shqiperia dhe kosova te cilet i kane kenduare dhe kushtuar, disa kenge atij, si per shembull Shaqir Cervadiku, vellezerit Paloka, Nik Carku, Fran Kodra e Ndue Shytani, Han e Kol Nikprelaj, Jonuz Delaj e tjer, para pak kohesh edhe Ilir Shaqiri e Nikoll Nikprelaj duke e kujtuar perjetesuar e vleresuar me nje Balad. gjithsesi Sali Manit populli i vet ia ka dhen titullin Kengetari i Kombit nderkohe qe i mbetet Presidences se Republikes se Shqiperise qe ta vleresoj edhe me titullin Nderi I Kombit.
E nje veprim te tille duhet ta beje edhe presidenca e Kosoves te ciles Sali Mani i kendoj aq shume dhe qe ne vitet 1980 duke paralajmeruar, me zerin dhe ciftelin e tij, formimin e nje ushtrie Clirimtare. Sali Mani ka kenduare perpara te gjithe shqiptareve te botes, ai ka kenduare ne Zvicer ne Gjermani, ne Angli, e vende te tjera te europes, si dhe ne Kanada e Amerike ku ka kaluare edhe vitet e fundit te jetes se tij, duke u njohur nga afer e c mallur me c do shqiptare kudo ku jeton. E vecanta e Sali Manit ka qene dhe mbetet se ai u ka kenduar te gjitha koherave dhe personaliteve historike shqiptare, duke filluar me eposin e kreshnikeve e deri ne ditet tona.
Shume shpejt dhe sipase ndryshimit qe Sali Mani beri, e gjithe plejada e rapsodeve dhe kengetareve te veriut te shqiperise, filluan te kendonin sipas stilit qe ai reformoi. Ka krijuar me tekst e Melodi 1300 kenge. Pervec titullit Artist i Merituare . Sali Mani eshte shpallur edhe Qytetare Nderi i Qytetit te Koplikut qender e Malesise se Madhe, ku ai ka jetuare e punuar jo pake vite, Qendera Kultururo e Malesise se Madhe mban emerin Sali Mani, gjithashtu eshte formuar dhe vazhdon veprimtarin e saje Shoqata Sali Mani me qender po ne Qyteti e Koplikut, kaqe atdhetare ka qen dhe mbetet Sali Mani ku ne luften- Clirimtare te Kosoves, ka derguar njerin nga djemt e tij, Artanin i cili ka luftuar perkrah UCK-se me batalionin Atlantiku. pase vdekjes se parakohshme te Sali Manit jane jo te paket kengetaret dhe rapsodet, nga shqiperia dhe kosova te cilet i kane kenduare dhe kushtuar, disa kenge atij, si per shembull Shaqir Cervadiku, vellezerit Paloka, Nik Carku, Fran Kodra e Ndue Shytani, Han e Kol Nikprelaj, Jonuz Delaj e tjer, para pak kohesh edhe Ilir Shaqiri e Nikoll Nikprelaj duke e kujtuar perjetesuar e vleresuar me nje Balad. gjithsesi Sali Manit populli i vet ia ka dhen titullin Kengetari i Kombit nderkohe qe i mbetet Presidences se Republikes se Shqiperise qe ta vleresoj edhe me titullin Nderi I Kombit. E nje veprim te tille duhet ta beje edhe presidenca e Kosoves te ciles Sali Mani i kendoj aq shume dhe qe ne vitet 1980 duke paralajmeruar, me zerin dhe ciftelin e tij, formimin e nje ushtrie Clirimtare. Sali Mani ka kenduare perpara te gjithe shqiptareve te botes, ai ka kenduare ne Zvicer ne Gjermani, ne Angli, e vende te tjera te europes, si dhe ne Kanada e Amerike ku ka kaluare edhe vitet e fundit te jetes se tij, duke u njohur nga afer e c mallur me c do shqiptare kudo ku jeton. E vecanta e Sali Manit ka qene dhe mbetet se ai u ka kenduar te gjitha koherave dhe personaliteve historike shqiptare, duke filluar me eposin e kreshnikeve e deri ne ditet tona.
