20 VITE MË PARË…
Pikrisht 20 vite më parë në fshatin Lekaj të Tuzit në M.Madhe , në Malin e Zi , dy shqiptar të vegjel me trup , por me zëmër të madhe sa mali I Deçiqit . Këta të dy burrë e grua,Shtjefen dhe Gjyste Ivezaj ,natyrisht me “lejën” edhe të fëmijëve të tyre , i falën Shqipërisë , kombit shtepinë e tyre.Ish fotografi injohur , i pari fotograf shqiptar në Malin e zi , Shtjefën Ivezaj I cliësuar më shumë të drëjtë “Marubi” Malësor , kishte ruajtur një arkivë të madhe me foto dhe negative , gjatë tgërë punës së tij si fotograf.Aty në shtepinë e tij ndodhej e gjithë Malësia. 
Ndaj vëndosi që veçmas fotove, tashme edhe gjithë ato material , dhe costume etnografike, libra e , pushkë të vjetra, ti “strehonte” në Shtepinë e tij.Keështu me 1 Maj 20 vitë më parë u krijua Muzeumi Shqiptar etno-grafik –kulturor e Historik ne Tuzin e M,Madhe. Aso kohe dhe gjatë gjithë këtyre viteve këtu erdhen visitor nga katër a nët , Shqiptar , dhe kjo vetëm ka në që në edhe drejtues të lartë të Shtetit Shquiptar si Presidënti i Republikës Ilir Meta, ish zëvëndësministri I Kulturës Zef Çuni e të tjerë. Të gjithë kanë ardhur dhe kanë premtuar dhe …
TANI PAS 20 VITËSH
Kur Shtjefni dhe Gjystja , ndonse ëndë të fortë , mosha kla bërë të vetën. Kësisoj forca e kujdesit për mjuzeun nuk ështe ajo e vitëve të fillimit.Sa shumë kemi folur ne gazetaret , në edicione lajmësh , në kronika të zgjeruara , ne dokumënarë, dhe të gjitha kanë rënë në vëshin e shurdhër. 
Askush nuk e kavarë mëndjen se si do të duhet shpetuar kjo pasur kombëtarë , nësër pas ikjes në jëtën tgjetër te Shtjef nit , dhe Gjystës. Si një apel , si një britëm kusghtrimi është edhe çelja e dy varrezave nga vertë Shtjefni dhe Gjystja, të cilët janë shprehur kohë më parë në tv Kopliku , dherevista fjala se ; nga këto du varre do e ruajnë pasurinë e kombit. Ne besojmë në ringjallje është shprehur Shtjefen Ivezaj.
KUSH ISHTE DHE KUSH MUNGOI NË KËTË 20 VJETOR?!
Shoqata Atdhetare M.Madhe me presidënt z, Hilmi Kurti ( Mjeshtër i Madh) kishte ardhur nga shkodra , ku veçmas të tjerve ishin edhe përfaqëues të vetereranve , të familjeve të dëshmorve, shkrimtar dhe poet , të cilet dhuruan libra për muzeun.
Ndersa nga bashjkëvëndasit e Shtjefen Ivezaj ishin aq pak sa numëroheshin me gishtat e dorës.I vetmi përfaqëues tipik i intelektualve Tuzian ishte njeriu iletrave , dhe njeherazi drejtuesi i Shkollës së Tuzit Luigj Dedvukaj i cili gjatë një intervistë enkas per tv Koliku dherevistën Fjala , u shpreh se realisht nuk ndihet mirë kur intelektualet, drejtuesit e pushtetit , dhe veçanarisht rinia mongon sot këtu. 
Nderkohë për tu rikthyer tek fakti , se si gjithënjë sipërmarrje tëtilla kaq me pëshë kombnëtare në vënd qaë ti vinte mbi “ shpatulla” pushteti vëndor qoft komuna e Tuzit, ku minimAlisht një perfaqësues duhej të ishte, por edhe BashkiaM.Madhe. At’herë është Ilmi Kurti i cili ka organizuar ardhjen e këtyre burrave dhe burrënëshave nga qyteti I Shkodrës. 
Ndaj në fjalën e tij Ilmi Kurti është shprehur se ne Malësorfët dhe Shkodraneët , por gjithë shqiptarët duhet ti jemi mirënjohës Shtjefen iVezaj për keëtë pasuri që ka arshivuar për kombin.ndaj dhe ka apeluar për më shumë vëmëndje nga strukturat e dy vëndeve tona, dhe veçanarisht Shqipërisë.Dhurimi i disa librave përmjuzeumin nga të pranishmit , ku citojme Prëlë Milani dhe Ndue Bacaj të cilët i kanë kushtuar edhe mjaftë rëndësi veprës madhore të Shtjefën ivezaj. 
Në këtë aktivitet kanë përshëndetur të gjithë edhe poetja shkodrane farida Ramadani Zmijani, apo Mzarash Çukaj , si dhe kryetari familjeve të dëshmorve Mark Luli.Se kushin në këtë aktivitet bësojmë u duk qartazi , por edhetë munguarit vlersojmë se janë evidentur po qartësisht . 
Ja kjo do mundtë themi shkurtazi ishte përshkrimi inje dite feste për 20 vjdetorin e themelimit të Muzdeut Etnografik ne Tuz,por realisht kjo ditë më shumë ngjasoj si një ditë proiteste ndaj të munguarve të saj , pushtetarve tanë , të cilët e kanë “mbushur rregjistrin memungesa” ndaj mbaseka ardhur koha e perjashtimit nga klasa ( karriga) ku janë ulur..
REAGIMI I INTELEKTUALËS SHKODRANE FARIDA RAMADANI ZMIJANI
SOT në 20 vjetorin e Muzeut Etnografik ne Tuz realizuar nga i palodhuri Shtjefën Ivezaj.
Një muzeum (ku dhe jetojnë familjaret) që shpreh qartë identitetin shqiptar, histori, luftra, trofe, vleresime, heronj, trashëgimi, legjëndë, dekada, kohe e shumë e shumë gjëra. Punë e madhe e një familje sa një shtet. 
Shpresoj që qeveritë apo Ministria e Kulturese Shqiperisë dhe e Malit të Zi ti kushtojnë vemëndje kësaj pasurie të madhe ku mblidhen vitët e shqiptarisë në një identitet. Një muzeum më me vlera se një pallat shumekatesh.
Ndaj me sinqeritet faleminderit shoqates Atdhetare M.Madhe që ishte prezënt me antarët e saj !
Vlersim për pjesmarrjen e këtyre zojave
Artistet Jonjus Delaj e Qazim Çela shprehen: Ne jemi pushteti i artit , ndaj vijmë
Është skandaloze për një gazetarë të revistës shqiptare të jetë kaq analfabet dhe mos ta njohi drejtëshkrimin.